پایان نامه

 

  مقاله خورشید گرفتگی چیست؟ در pdf دارای 12 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله خورشید گرفتگی چیست؟ در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله خورشید گرفتگی چیست؟ در pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله خورشید گرفتگی چیست؟ در pdf :

خورشید گرفتگی چیست؟
چرا هرماه خورشید گرفتگی اتفاق نمی‌افتد؟ انواع خورشید گرفتگی‌ها چگونه هستند و چه‌طور می‌توان یک خورشید گرفتگی را بدون خطر رصد کرد؟
تصور کنید که در حال حرکت در طول یک خیابان هستید و در حال تحمل گرما و نور شدید خورشید ناگهان آسمان تاریک می شود و شما برای مدت کوتاهی احساس راحتی می کنید و سپس دوباره نور خورشید بر شما می تابد. شاید از کنار این اتفاق به آسانی بگذرید اما اگر بدانید عاملی که باعث این اتفاق شده است سایه ماه بوده و شما آن قدر خوش شانس بوده اید که به طور اتفاقی در امتداد نوار بسیار باریک سایه ماه بوده اید شاید این اتفاق برای شما طور دیگری جلوه کند

همانطور که می دانید مدار ماه به گرد زمین اندکی با صفحه زمین خورشید زاویه دارد و این امر باعث می شود که ما هر ماه شاهد خورشید گرفتگی نباشیم. خورشید گرفتگی زمانی اتفاق می افتد که ماه در بین زمین و خورشید قرار گیرد و سایه خود را بر زمین بیافکند. اما این اتفاق زمانی به وقوع می پیوندد که ماه تقریبا نزدیک یکی از گره های مداری خود باشد (گره های مداری نقاطی هستند که در آن مدار یک جسم مدار جسم دیگری را قطع می کند.) زیرا هنگامی که ماه در نزدیکی گره های خود باشد تقریبا بر صفحه زمین خورشید منطبق می شود و بنابراین این امکان وجود دارد تا سایه خود را بر زمین بیافکند و عده ای از علاقه مندان را از خانه هایشان بیرون بکشد

کسوف ها به سه شکل اصلی اتفاق می افتد. نوع اول آن کسوف حلقوی است. همانطور که می دانید مدار ماه بیضوی است و طبعا گاهی اوقات در اوج (دورترین فاصله از زمین) و گاهی اوقات در حضیض (نزدیک‌ترین فاصله از زمین) به سر می برد. اگر هنگام کسوف ماه در اوج مداری خود باشد اندازه زاویه‌ای آن، آن‌گونه که از زمین دیده می‌شود، در مقایسه با اندازه زاویه ای خورشید کمتر می شود و بدین ترتیب ماه نمی تواند همه قرص خورشید را در پشت خود مخفی سازد. بدین ترتیب خورشید در میانه گرفت به صورت حلقه ای نورانی دیده می شود و این خود یکی از جاذبه های این نوع کسوف است. کسوف 11 مهر ماه در بخشهایی از اسپانیا و آفریقا بدین صورت دیده می شود.

نوع دوم کسوف کلی است. در هنگام کسوف کلی ماه آن قدر از زمین دور نیست که نتواند کل قرص خورشید را در پشت خود مخفی سازد. با پنهان شدن قرص خورشید در پشت قرص ماه نا گهان تاج خورشید خود نمایی می کند و بدین ترتیب نماهای رویایی که همه ما از کسوف دیده ایم به وجود می آیند. نمونه چنین کسوفی در سال 1378 در کشور ما اتفاق افتاد و بسیاری را جذب خود کرد.

نوع سوم کسوف کسوف جزیی است که کسوف روز دوشنبه نیز از همین نوع است. در این نوع کسوف به سبب موقعیت جغرافیایی ناظر در روی زمین و همچنین به دلیل موقعیت ماه در مدارش، زمین وارد تمام‌سایه ماه نمیشود و یا تمام‌سایه ماه از مکان رصد ناظر عبور نمی کند. بدین ترتیب رصد گر تنها در نیم سایه قرار می‌گیرد و از دید او فقط بخش‌هایی از خورشید به وسیله ماه پوشیده می‌شود.

البته نوعی دیگری از کسوف هم وجود دارد که می توان آن را هم در رده حلقوی ها در نظر گرفت و هم در رده کسوف های کلی. در این نوع کسوف در بعضی از نقاط زمین کسوف کلی است و در بعضی از نقاط ماه قسمت های بسیار کمی از قرص خورشید را نمی پوشاند. این نوع از کسوف ها نیز بسیار زیبا هستند. نمونه از این نوع کسوف امسال (1384) در بخش هایی از منطقه آمریکای مرکزی اتفاق افتاد.

اما نکات لازم در هنگام رصد کسوف جزیی:
1به هیچ وجه بدون فیلتر به خورشید نگاه نکنید.
2برای نگاه کردن به خورشید از شیشه هایی که به وسیله دود شمع و یا به طرق دیگر دودی شده اند استفاده نکنید چرا که آن ها تنها شدت نور را کم می کنند و نمی توانند جلوی پرتوهای خطرناک نور خورشید را نمی گیرند.
3با ابزار نجومی به هیچ وجه بدون فیلتر به خورشید نگاه نکنید.
4بهترین روش دیدن کسوف استفاده از ابزار هایی مثل اتاق تاریک و یا انداختن تصویر بر روی دیوار یا پرده است.

پدیده گرفتگی:
اگر جرمی سماوی باعث شود که جرم سماوی دیگری برای ناظر زمینی غیر قابل رؤیت شود, پدیده گرفتگی اتفاق افتاده است. این پدیده بین تمام سیارات و ستارگان و ماه و خورشید اتفاق می افتد. سیاره های عطارد و زهره, گاهی از مقابل قرص خورشید عبور می کنند. معمولا ماه باعث گرفتگی ستارگان و سیارات در مسیر خود می شود. در این میان دو پدیده ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. ماه گرفتگی هنگامی پدید می آید که ماه در سایه زمین قرار می گیرد و به صورت تیره و مسی رنگ دیده شود. وقتی زمین در سایه ماه قرار بگیرد, پدیده خورشید گرفتگی پیش می آید. از آنجا که این پدیده های نادر طیبعی انسان را متوجه قدرت خداوند متعال و نظام حاکم بر طبیعت می کند, جزو آیات الهی بر شمرده شده اند. شارع مقدس نیز احکام ویژه ای را در این موارد مقرر کرده است. در این مقال به بررسی این دو پدیده از دیدگاه نجومی می پردازیم.

ماه گرفتگی (خسوف)
پدیده ماه گرفتگی وقتی رخ می دهد که ماه, در حال بدر, نزدیک یکی از گره های صعودی یا نزولی خود باشد. در این حال ماه باید از سایه زمین عبور نماید و قهرا از نور خورشید محروم می ماند. در واقع زمین همواره پشت خود یک سایه مخروطی شکل درست می کند, ولی از آنجا که ماه معمولا با اختلاف زاویه ای بین حدود 5+ و 5- درجه از کنار سایه می گذرد, بطور معمول پدیده گرفتگی پیش نمی آید. ولی در حالیکه ماه بدر, از نزدیکی دایره البروج بگذرد, یعنی در نزدیکی یکی از گره های مدارش باشد, سایه زمین بر ماه می افتد و خسوف پدید می آید. شکل زیر وقوع یک ماه گرفتگی را نشان می دهد.

مخروط تمام سایه از تمام شعاع های خورشید محروم است اما مخروط نیمسایه برخی از شعاع های خورشید را دریافت میکند, ولی چون از بخش دیگری محروم است, تیره رنگ جلوه می نماید. گاهی ماه فقط از ناحیه نیم سایه عبور می کند, در این صورت به اصطلاح خسوف نیمسایه ای اتفاق افتاده است. در موارد عبور ماه از تمام سایه اگر تمام قرص از محدوده تمام سایه عبور کند, خسوف کلی رخ داده و گرنه خسوف جزیی است. خسوف نیم سایه ای در بیشتر موارد از زمین قابل تشخیص نیست, فقط در صورتیکه بیش از 7/0 قرص ماه در نیمسایه قرار بگیرد1 , این نوع خسوف قابل تشخیص است و ظاهرا نماز آیات نیز در این مورد واجب می شود, اگرچه منجمان بطور کلی از محاسبه و اعلام خسوف نیمسایه احتراز می نمایند!

در خسوف کلی, قرص ماه بصورت کامل نامریی نمی شود, بلکه بخاطر شکست نور خورشید در جو زمین, بطور غیر مستقیم قدری از شعاع های خورشید به ماه می رسد. از آنجا که جو زمین نور آبی را بیشتر از نور قرمز جذب می کند, نور منعکس شده به ماه, به رنگ قرمز مسی در می آید.
پدیده خسوف, یک پدیده غیر وابسته به موقعیت ناظر است. به این معنی که هر ناظری در زمان خسوف, اگر بتواند ماه را ببیند, می تواند خسوف را ملاحظه نماید. بنابراین خسوف برای همه نیم کره ای که به طرف ماه قرار گرفته, به یک شکل و در یک زمان قابل رؤیت است.

خورشید گرفتگی (کسوف)
اگر زمین در سایه مخروطی شکل ماه قرار بگیرد, پدیده خورشید گرفتگی پیش می آید. این پدیده وقتی اتفاق می افتد که ماه در نزدیکی حالت مقارنه, در حوالی یکی از گره هایش باشد. از آنجا که ماه معمولا با اختلافی بین 5+ و 5- درجه از دایره البروج قرار دارد, این پدیده به ندرت اتفاق می افتد. شکل زیر یک خورشید گرفتگی را ترسیم می نماید.

با توجه به شکل, مشخص می شود که خورشید گرفتگی کلی فقط در ناحیه بسیار کوچکی از زمین قابل رؤیت است ولی در نواحی بیشتری خورشید گرفتگی جزیی مشاهده می شود. از آنجاکه ماه در مدار خود با سرعتی در حدود یک کیلومتر در ثانیه حرکت می کند و زمین نیز, هم جهت با سایه با سرعت 5/0 کیلومتر بر ثانیه در دایره استوا دارای حرکت وضعی است, خورشید گرفتگی با سرعتی حدود 5/0 (= 5/0- 1) کیلومتر در ثانیه از شرق به غرب, در حرکت است. بنابراین نواحی مختلفی از کره زمین می توانند, خورشید گرفتگی را با تفاوت زمانی اندکی مشاهده نمایند.

چناچه قبلا گفته شد, مدار حرکت زمین به گرد خورشید و مدار ماه به دور زمین, بیضی شکلند. بنابراین قطر قرص مریی خورشید و ماه از روی زمین, در حال تغییر است. اگر خورشید گرفتگی کلی در صورتی پیش بیاید که قطر قرص ماه بزرگتر از قطر خورشید باشد, خورشید گرفتگی کلی مشاهده می شود. در صورتیکه قطر ماه کوچکتر از قطر خورشید باشد, و ماه نتواند تمام قرص خورشید را بپوشاند, حلقه ای از خورشید, حتی در حد اکثر گرفتگی, قابل رؤیت است. این حالت را خورشید گرفتگی حلقوی می نامند.

برخلاف خسوف , کسوف پدیده ای وابسته به موقعیت ناظر است. یعنی در هر ناحیه از کره زمین که روز باشد, گرفتگی به شکلی متفاوت با نواحی دیگر رؤیت می شود. در مرکز گرفتگی, کسوف کلی دیده می شود, در نواحی شمالی, بخش پایینی خورشید و در نواحی جنوبی بخش بالایی خورشید, گرفته می شود و بالاخره برخی نواحی اصلا گرفتگی را رؤیت نمی کنند. از اینرو محاسبه خورشید گرفتگی بسیار دشوارتر از ماه گرفتگی است و اگر سیستمی قادر به محاسبه دقیق خورشید گرفتگی در هر محلی باشد, و بتواند در حد ثانیه خورشید گرفتگی را محاسبه نماید, از دقت بسیار بالایی در محاسبات مواضع ماه و خورشید برخوردار است.

خورشید گرفتگی کلی یکی از زیباترین پدیده های طبیعی است. این پدیده حداکثر حدود 5/7 دقیقه طول می کشد. بخاطر استتار کامل قرص خورشید توسط ماه, آسمان در میان روز تاریک می شود و ستارگان قابل رؤیت می شوند. در این زمان حلقه ای الماسی رنگ از نور به گرد خورشید دیده می شود که از زیبایی مبهوت کننده ای برخوردار است. با حرکت مجدد ماه, رفته رفته قرص خورشید باز می شود و به حالت عادی باز می گردد.

قوانین گرفتگی ها
در اینجا خلاصه ای از مهمترین قوانین نجومی پدیده گرفتگی آورده شده است:
زمان ماه گرفتگی فقط در ماه کامل و خورشید گرفتگی در هنگام ماه نو قرار دارد. روایاتی که گرفتن خورشید در وسط و گرفتن ماه در آخر ماه را بیان می نماید, ناظر به ایجاد حالت غیر متعارف در آسمان است.

تعداد خورشید گرفتگی ها در هر سال حداقل 2 و حداکثر 5 و ماه گرفتگی ها هر سال حداکثر 3 مورد است. بیشترین رقم مجموع گرفتگی ها در یک سال اعم از ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی در یک سال عدد 7 است.
گرفتگی ها اغلب به صورت زوجی یا سه تایی, خورشید گرفتگی – ماه گرفتگی – خورشید گرفتگی رخ می دهند. ماه گرفتگی همیشه دو هفته قبل یا بعد از یک خورشید گرفتگی صورت می گیرد.

الگوی گرفتگی ها در یک دوره 18 سال و 11 روز و8 ساعته به نام سیکل ساروس دوباره تکرار می شوند. این الگو بطور دقیق تکرار نمی شود.
در یک ماه گرفتگی مدت زمان مرحله کلی حداکثر 1 ساعت و 40 دقیقه و مرحله تمام سایه ای یعنی جزیی- کلی- جزیی حداکثر 3 ساعت و 40 دقیقه به طول می انجامد. حداکثر مدت خورشید گرفتگی کلی (در استوا) 7 دقیقه و 40 ثانیه و برای گرفتگی حلقوی 12 دقیقه و 24 ثانیه می باشد
ماه گرفتگی در هر نقطه از کره زمین که مشاهده شود به یک شکل و در یک زمان مشاهده می شود ولی شکل یک خورشید گرفتگی و زمان رؤیت آن, بستگی به موقعیت ناظر روی کره زمین دارد.

مقدمه
در خسوف (ماه گرفتگی) زمین در حرکت مداری خود به دور خورشید سایه‌اش را، که در فضا در سمتی مخالف خورشید ممتد است، به دنبال می‌کشد. سایه زمین به شکل یک مخروط است که قاعده آن مقطع زمین و طول متوسط آن 1،3a80،000 کیلومتر است. طول این سایه ، بر اثر تغییر فاصله زمین از خورشید تا حدود 40000 کیلومتر نسبت به مقدا متوسط تغییر می‌کند. خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه وارد مخروط سایه زمین شود.

شرایط وقوع خسوف
وقتی از بالا به دایره البروج بنگریم به اشتباه گمان می‌کنیم که خسوف باید ماهی یک بار اتفاق افتد. خطای این دید وقتی آشکار می‌شود که از پهلو نگاه کنیم. آنگاه روشن می‌شود که این سه جرم در حقیقت بر یک خط واقع نیستند. ماه در نتیجه میل مدارش با دایره البروج ، می‌تواند از بالا یا پایین مخروط سایه ، به فاصله‌ای که حداکثر 32،000 کیلومتر می‌شود بگذرد. برای اینکه خسوف برقرار باشد واقع شود باید دو شرط مهم زیر همزمان با یکدیگر برقرار باشند:

1 خورشید ، زمین و ماه ، باید بر خطی مستقیم واقع باشند یعنی ماه به حالت بدر از زمین دیده شود. این واقعه ماهی یک بار روی می‌دهد.
2 ماه در حرکت مداریش باید در حال عبور از دایره البروج ، یعنی در یکی از عقده‌ها باشد.
بیشتر دیده شد که کره ماه نیمی از ماه را در زیر صفحه دایره البروج به سر می‌آورد و نیم دیگر را بالای آن. دو نقطه‌ای که در آنها ماه صفحه دایره البروج را قطع می‌کند عقدتین نامیده می‌شود: یکی از این دو عقده رأس (گره شمالی) است و دیگری عقده ذنب (گره جنوبی). خط واصل این دو نقطه را خط عقده‌ها یا خط گره‌ها نامند.

 

کلمات کلیدی :